قهوه و تأثیر آن بر هورمون‌ها

قهوه، این نوشیدنی محبوب و انرژی‌بخش، روزانه توسط میلیون‌ها نفر در سراسر جهان مصرف می‌شود. بسیاری از افراد برای شروع یک روز پرانرژی، افزایش تمرکز یا رفع خستگی به یک فنجان قهوه روی می‌آورند. اما تأثیر قهوه فراتر از یک محرک ساده است. این نوشیدنی علاوه بر تأثیر بر سطح انرژی، به شکل مستقیم یا غیرمستقیم، هورمون‌های بدن را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.

با هر جرعه‌ای که از قهوه نوشیده می‌شود، ترکیبات موجود در آن، به‌ویژه کافئین، به سرعت وارد جریان خون شده و عملکرد غدد درون‌ریز را تغییر می‌دهد. تأثیر قهوه بر کورتیزول (هورمون استرس)، دوپامین (هورمون شادی)، سروتونین (تنظیم‌کننده خواب و خلق‌وخو)، انسولین (تنظیم‌کننده قند خون) و هورمون‌های جنسی موضوعی است که دانشمندان و پژوهشگران سال‌ها بر روی آن مطالعه کرده‌اند.

در این مقاله، با نگاهی دقیق به تأثیر قهوه بر سیستم هورمونی بدن، به بررسی این پرسش می‌پردازیم که آیا قهوه نوشیدنی‌ای مفید برای تعادل هورمونی است یا می‌تواند در درازمدت باعث اختلال در آن شود.

۱. قهوه چگونه بر هورمون‌های بدن اثر می‌گذارد؟

هنگامی که قهوه نوشیده می‌شود، مواد فعال آن در بدن شروع به فعالیت می‌کنند. نخستین تأثیر آن، تحریک غدد فوق کلیوی و افزایش سطح کورتیزول است. کورتیزول همان هورمونی است که هنگام استرس در بدن ترشح می‌شود و باعث افزایش هوشیاری و آمادگی برای واکنش می‌شود.

اما قهوه فقط بر کورتیزول اثر ندارد. این نوشیدنی می‌تواند بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر گذاشته و ترشح دوپامین و سروتونین را تحریک کند که هر دو نقش مهمی در ایجاد احساس شادی و آرامش دارند. علاوه بر این، قهوه با تأثیر بر عملکرد انسولین و متابولیسم قند خون، ممکن است در برخی افراد منجر به کاهش یا افزایش ناگهانی سطح گلوکز شود.

همچنین، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که قهوه می‌تواند بر هورمون‌های جنسی مانند تستوسترون و استروژن نیز اثر بگذارد و در برخی شرایط سطح آن‌ها را تغییر دهد.

خواص قهوه تلخ و تاثیر آن روی سلامت بدن

 

۲. تأثیر قهوه بر هورمون کورتیزول (هورمون استرس)

کورتیزول، که به عنوان هورمون استرس شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین هورمون‌هایی است که تحت تأثیر قهوه قرار می‌گیرد. زمانی که یک فنجان قهوه نوشیده می‌شود، به‌ویژه در ساعات اولیه روز، بدن به این نوشیدنی واکنش نشان داده و سطح کورتیزول افزایش می‌یابد.

افزایش کورتیزول در کوتاه‌مدت می‌تواند به افزایش تمرکز، هوشیاری و انرژی کمک کند، اما در بلندمدت، مصرف بیش از حد قهوه می‌تواند باعث افزایش استرس، اضطراب و حتی خستگی غدد فوق کلیوی شود.

راهکار مناسب برای کنترل این اثر:

• نوشیدن قهوه را به بعد از یک ساعت از بیدار شدن موکول کنید تا تأثیر کافئین با ریتم طبیعی کورتیزول تداخل نداشته باشد.
• در طول روز میزان مصرف قهوه را کنترل کنید و از نوشیدن چندین فنجان در فاصله‌های کوتاه خودداری کنید.

کافئین قهوه چقدر است؟ برای آشنایی بیشتر کلیک کنید.

۳. رابطه قهوه با دوپامین و تأثیر آن بر خلق‌وخو

دوپامین، که اغلب به عنوان “هورمون شادی” شناخته می‌شود، یکی از هورمون‌هایی است که پس از نوشیدن قهوه در بدن افزایش می‌یابد.

هنگامی که کافئین وارد جریان خون می‌شود، باعث افزایش ترشح دوپامین شده و احساس سرزندگی، انگیزه و تمرکز را افزایش می‌دهد. به همین دلیل است که بسیاری از افراد پس از نوشیدن قهوه احساس شادابی بیشتری دارند.

با این حال، مصرف مداوم قهوه می‌تواند باعث وابستگی به این نوشیدنی شود، به‌طوری که بدن برای تولید دوپامین بیشتر، نیاز به دریافت مداوم کافئین پیدا کند. در نتیجه، افراد ممکن است پس از کاهش اثر کافئین، احساس خستگی و افت انرژی را تجربه کنند.

بهترین راهکار:

• نوشیدن قهوه را به میزان متعادل نگه دارید تا از افت ناگهانی سطح دوپامین جلوگیری شود.
• از مصرف بیش از حد قهوه برای بهبود خلق‌وخو پرهیز کنید، زیرا ممکن است در درازمدت نتیجه معکوس داشته باشد.

عوامل تاثیرگذار بر طعم قهوه کدامند؟

۴. نقش قهوه در تنظیم سروتونین و تأثیر آن بر خواب

سروتونین یکی دیگر از انتقال‌دهنده‌های عصبی مهم در بدن است که نقش حیاتی در تنظیم خلق‌وخو و خواب دارد. قهوه می‌تواند میزان تولید سروتونین را به‌طور موقت افزایش دهد، اما مصرف زیاد آن ممکن است در درازمدت میزان تولید این هورمون را کاهش دهد.

یکی از اثرات منفی قهوه بر سروتونین، تأثیر آن بر خواب است. نوشیدن قهوه در ساعات پایانی روز می‌تواند ترشح ملاتونین (هورمون خواب) را کاهش داده و باعث بی‌خوابی شود.

چگونه از این اثر جلوگیری کنیم؟

• از نوشیدن قهوه بعد از ساعت ۳ بعدازظهر خودداری کنید.
• برای جلوگیری از کاهش سطح سروتونین، قهوه را در کنار یک رژیم غذایی غنی از ویتامین B مصرف کنید.

۵. تأثیر قهوه بر انسولین و متابولیسم قند خون

قهوه می‌تواند بر نحوه عملکرد انسولین، هورمون کنترل‌کننده قند خون، تأثیر بگذارد.

• در برخی افراد، نوشیدن قهوه می‌تواند حساسیت به انسولین را کاهش دهد و باعث افزایش سطح قند خون شود.
• در مقابل، برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف متعادل قهوه ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهد.

بهترین توصیه:

• اگر به مشکلات قند خون دچار هستید، قهوه را بدون شکر و همراه با یک وعده غذایی مصرف کنید.

تفاوت انواع قهوه ها در چیست؟

۶. قهوه و تأثیر آن بر هورمون‌های جنسی

هورمون‌های جنسی مانند تستوسترون و استروژن نیز ممکن است تحت تأثیر مصرف قهوه قرار بگیرند.

• در مردان، مصرف متعادل قهوه ممکن است سطح تستوسترون را افزایش دهد و عملکرد فیزیکی را بهبود بخشد.
• در زنان، مصرف زیاد قهوه می‌تواند سطح استروژن را تغییر دهد و در برخی موارد باعث اختلال در چرخه قاعدگی شود.

عطر یا آروما قهوه چیست؟ کلیک کنید!

جمع‌بندی

قهوه یک نوشیدنی قدرتمند است که علاوه بر ایجاد انرژی و تمرکز، بر سیستم هورمونی بدن نیز تأثیر می‌گذارد. تأثیر قهوه بر کورتیزول، دوپامین، سروتونین، انسولین و هورمون‌های جنسی می‌تواند مثبت یا منفی باشد و این تأثیرات بستگی به میزان مصرف و واکنش بدن هر فرد دارد.

برای بهره‌مندی از مزایای قهوه و جلوگیری از اثرات منفی آن، میزان مصرف خود را کنترل کنید، زمان مناسبی برای نوشیدن آن انتخاب کنید و به واکنش بدن خود دقت داشته باشید.